Chia Rẽ - Tại Sao Chúng Ta Đang Sống Trong Thời Đại Của Những Bức Tường

 Chia Rẽ - Tại Sao Chúng Ta Đang Sống Trong Thời Đại Của Những Bức Tường

Tim Marshall là ký giả kỳ cựu, nhưng ông cũng nổi tiếng không kém trong vai trò tác giả. Ông viết sáu cuốn sách, trong đó nổi tiếng nhất là Những tù nhân của địa lý, đã có ấn bản tiếng Việt, và Chia rẽ: Tại sao chúng ta đang sống trong thời đại của những bức tường.

Nếu như trong tác phẩm trước đó của mình, Những tù nhân của địa lý (2016), Marshall khẳng định nhân loại vẫn bị giam hãm trong nhà tù địa lý mặc dù đang ráo riết với giấc mơ vươn vào không gian, thì ở Chia rẽ (2018), góc nhìn trở nên thật gần hơn: trong nhà tù địa lý đó, con người vẫn dựng lên rất nhiều bức tường chia rẽ các sắc tộc, quốc gia, tín ngưỡng tôn giáo, tư tưởng chính trị, vân vân.

Mở đầu tác phẩm Marshall cho rằng những bức tường vật chỉ là phần “cái gì” của sự chia rẽ, không phải là phần “tại sao”. Tức là, những bức tường vật chất chỉ thể hiện sự chia rẽ giữa “cái gì” và “cái gì”, chưa cho ta lời giải thích “tại sao” lại có sự chia rẽ đó. Lời giải thích chính là sự chia rẽ trong tâm trí con người. Ông viết:

“Tuy nhiên, những sự chia rẽ vật chất này được phản ánh qua sự chia rẽ trong tâm trí – những ý tưởng lớn đã dẫn dắt nền văn minh của chúng ta và trao cho chúng ta bản sắc và một cảm nhận thuộc về nơi nào đó – chẳng hạn như cuộc đại ly giáo của Kitô giáo, sự chia rẽ của đạo Hồi thành Sunni và Shia”

Chính vì ý niệm chia rẽ đó vẫn bám trụ dai dẳng trong tâm trí như một phần bản chất con người, những bức tường cứ ngày càng nhiều thêm, cùng với sự phát triển của các hình thái xã hội. Chúng ta đã được nghe về những bức tường của thành Troy, Jericho, Babylon xưa kia, ngăn chia những cuộc phân tranh lợi ích đẫm máu trong lịch sử. Những bức tường mới lại mọc lên, chia rẽ các sắc tộc, chủ thuyết chính trị, hay những ranh giới mơ hồ hơn về tín ngưỡng tôn giáo. Sự chia rẽ còn theo chúng ta vào thời đại mới, khi các nền tảng công nghệ thông tin xuất hiện, được kỳ vọng kết nối con người, song lại làm phát sinh thêm nhiều “bộ lạc mới” trên cộng đồng mạng, họ tự tiện phát ngôn, buông lời công kích, và gây chia rẽ.

Những ví dụ như thế thật nhiều vô kể. Trong Chia rẽ, tác giả không tỉ mỉ liệt kê và phân tích mọi vùng miền, và mọi sự chia rẽ, mà “tập trung vào những khu vực minh họa tốt nhất cho thách thức với bản sắc trong một thế giới đã toàn cầu hóa”. Trung Quốc hẳn là một ví dụ đặc sắc, một quốc gia khổng lồ tưởng chừng thống nhất dưới một chính thể và hệ tư tưởng, nhưng tiềm ẩn nhiều bất ổn tiềm tàng liên quan đến sự chia rẽ trong nội bộ. Hoa Kỳ là ví dụ thứ nhì, với sự kiện Donald Trump đắc cử tổng thống và ấp ủ kế hoạch xây một bức tường khổng lồ để ngăn dòng người nhập cư từ Mexico tràn vào. Vương quốc Anh “đã đứng vững trước những tình cảm dân tộc chủ nghĩa và sự chia rẽ giai cấp và tôn giáo trong quá khứ” nhưng nay một lần nữa lại bị thử thách. Châu Âu là một ví dụ minh họa khá rõ cho một xu hướng rạn nứt đang dần thành hình trong một khối liên minh. Trung Đông vẫn sôi sục những tranh chấp xoay quanh vấn đề sắc tộc và tôn giáo. Châu Phi, có hơn 3.000 nhóm sắc tộc, với sự đa dạng về ngôn ngữ và văn hóa, và “Bản sắc sắc tộc vẫn áp đảo ở hầu hết các quốc gia”.

Chia rẽ là một tác phẩm khách quan viết về địa chính trị. Xuyên suốt tác phẩm, Tim Marshall đã chuyển tải một thông điệp mang tính cảnh báo: Chúng ta đã và đang sống trong một thế giới bị chia rẽ, thế giới của những bức tường hữu hình lẫn vô hình, dẫy đầy sự phân tranh, và hiện trạng đó chưa có nhiều dấu hiệu được cải thiện. Nhưng dẫu vậy, tác giả vẫn để lại một tia hy vọng ở lời kết của cuối sách:
“Vì thế mặc dù hiện giờ chủ nghĩa dân tộc và chính trị bản sắc lại một lần nữa nổi lên, có triển vọng là khúc quanh lịch sử sẽ lại xoay hướng về phía đoàn kết và thống nhất.”

Mua sách online tại Bookbuy.vn và nhận nhiều ưu đãi.