Các tác phẩm văn học Việt Nam từ xưa đến nay phong phú và đang dạng. Bên cạnh đó, có nhiều loại tiểu thuyết mô tả tính hiện thực sâu sắc, gắn liền với những con người rất bình thường. Từ đó, bạn đọc có thể hiểu rõ xã hội thực và tâm lý, hoàn cảnh, văn hoá của con người và xã hội.

1. Gió lạnh đầu mùa - Thạch Lam

Tác phẩm mang tên Thạch Lam đặc biệt rất đơn giản. Thông thường chỉ là những câu chuyện không phải chuyện, nhẹ nhàng như một đoạn phim ngắn. Tác giả muốn thông qua tâm trạng nhân vật để có thể phản chiếu một cách chân thật nhất về mỗi câu chuyện hằng ngày. Cuộc sống của nhân vật với những sự rất đỗi bình thường.

Suy nghĩ của Thạch Lam về văn chương: “Đối với tôi văn chương không phải là một cách đem đến cho người đọc sự thoát li hay sự quên, trái lại văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một cái thế giới giả dối và tàn ác, làm cho lòng người được thêm trong sạch và phong phú hơn.”

Giống với Hai đứa trẻ, khi chị em Liên ngồi đợi những chuyến tàu từ Hà Nội, họ mải mê ngắm nhìn phố chợ về đêm, trong cái thưa thớt, vắng vẻ ấy mà thấu hiểu sự vất vả, tối tăm của cuộc sống thường ngày nhưng sâu tận đáy lòng vẫn luôn hướng đến một cuộc sống tốt đẹp hơn.

2. Tắt đèn - Ngô Tất Tố

Đây là 1 trong những tác phẩm văn học Việt Nam kinh điển không thể bỏ qua. Ngô Tất Tố được coi là nhà văn hàng đầu của trào lưu hiện thực phê phán ở Việt Nam trước 1945, ông có nhiều tác phẩm để đời như Tắt đèn, Việc làng, Tập án cái đình, Lều chõng.

Tắt đèn của nhà văn Ngô Tất Tố phản ánh rất chân thực cuộc sống khốn khổ của tầng lớp nông dân Việt Nam đầu thế kỷ XX dưới ách đô hộ của thực dân Pháp. Tác phẩm xoay quanh nhân vật chị Dậu và gia đình – một điển hình của cuộc sống bần cùng hóa sưu cao thuế nặng mà chế độ thực dân áp đặt lên xã hội Việt Nam. 

Trong cơn cùng cực chị Dậu phải bán khoai, bán bầy chó đẻ và bán cả đứa con để lấy tiền nộp sưu thuế cho chồng nhưng cuộc sống vẫn đi vào bế tắc, không lối thoát.

3. Chí Phèo - Nam Cao

Tác phẩm văn học Việt Nam “Chí Phèo” được nhà văn Nam Cao đặt tên trong bản thảo là “Cái lò gạch cũ”, nhưng có lẽ nhằm gây chú ý cho công chúng đương thời, nhà văn Lê văn Trương khi viết lời tựa cho tập truyện đã đổi thành “Đôi lứa xứng đôi”. Về sau, khi in lại truyện này trong tuyển tập “Luống cày” (tập truyện của 4 tác giả: Nam Cao, Nguyên Hồng, Nguyễn Huy Tưởng, Kim Lân) tác giả Nam Cao đổi tên truyện của mình thành “Chí Phèo”.

Truyện ngắn Chí Phèo đã nói lên sự thực khốc liệt của xã hội phong kiến thực dân xưa, đã coi con người như cỏ rác. Sự đau lòng đến tận xương tuỷ, sự lương thiện bị vùi dập nhưng vẫn nhem nhóm và cháy lên trong từng chi tiết.

“Cái chết của con Mực” cũng là trang viết về nỗi lòng lực bất tòng tâm của người trí thức nghèo trước thời cuộc; riêng hai truyện “Ma đưa” và “Chú Khì người đánh tổ tôm vô hình”  thuộc loại truyện ma, trong đó Nam Cao ghi lại những nét thuộc đời sống tâm linh, tâm thức dị đoan của người dân các làng quê thời đấy.

4. Số Đỏ - Vũ Trọng Phụng

SỐ ĐỎ Tác phẩm Số đỏ, tác giả Vũ Trọng Phụng(20/10/1912-13/10/1939)- “Ông vua phóng sự đất Bắc”. “Số đỏ” được đăng ở Hà Nội báo ngày 7/10/1936 được xem là tác phẩm lớn nhất trong sự nghiệp sáng tác văn học của Vũ Trọng Phụng, cùng với “ Giông tố” là thùng thuốc nổ ném vào giữa xã hội thực dân. 

“Số đỏ” xoay quanh nhân vật làm đảo điển Hà Nội những năm 1930-1940, Xuân Tóc Đỏ- từ một thằng bé mồ côi, kiếm sống bằng đủ thứ nghề: trèo me, trèo sấu, quảng cáo thuốc lậu...nhờ thủ đoạn xảo trá, “nhờ thời” đã trở thành me xừ, được mời vào hội Khai trí Tiến đức và cuối cùng được nhận huân chương Bắc Đẩu bội tinh.

Sử dụng lối tương phản cái đồi bại, thối nát vô luân với cái hài, cái trào phúng, tiểu thuyết thành công trong việc lột trần những “quái thai” thời đại trong buổi giao thời.