TT - Ngày 11-9-2001, tòa tháp đôi Trung tâm Thương mại thế giới (WTC) ở nước Mỹ bị không tặc tấn công. Mười năm đã trôi qua, không ít tác phẩm điện ảnh, văn chương lấy sự kiện kinh hoàng này làm đề tài, và có lẽ câu chuyện này còn được nhắc đến nhiều năm về sau nữa. Riêng nhà văn người Pháp Frédéric Beigbeder gần như ngay lập tức đã có tiểu thuyết về vụ 11-9. Cửa sổ trên tháp đôi được viết và xuất bản tại Pháp năm 2003, đoạt giải thưởng Prix Interallié cùng năm đó.

Sách do Thanh Phương dịch, NXB Văn Hóa Văn Nghệ ấn hành - Ảnh: V.Q.

Để viết cuốn tiểu thuyết này, ngay sau khi tiếp nhận tin thời sự, Frédéric Beigbeder đón một chuyến bay từ Paris đến New York. Nhại theo một câu nói nổi tiếng của văn hào Flaubert: “Tôi lên đường để kiểm chứng những giấc mơ”, Beigbeder đến Mỹ để “xác nhận cơn ác mộng của mình”. Nhưng cách viết của Beigbeder không phải là mô tả hiện thực, mà đặt ra những tình huống giả định (dựa trên những cứ liệu thật về vụ khủng bố) để khám phá tâm trạng của những con người trớ trêu tham dự màn kịch thảm họa dài khoảng 102 phút (đó cũng là thời gian thông thường của một bộ phim Hollywood).

Câu chuyện bắt đầu từ nhà hàng Windows on the world (Cửa sổ nhìn ra thế giới) nằm ở tầng 107 tòa nhà phía bắc. Một người đàn ông 43 tuổi dẫn hai con trai (đứa 7 tuổi, đứa 9 tuổi) đến ăn sáng nơi này. Lúc 8g46, chiếc máy bay Boeing 767 của Hãng American Airlines lao vào khoảng giữa tầng 94 và 98 của tòa nhà phía bắc. Và thế là một cuộc tháo chạy diễn ra dưới những đám khói mịt mù. Phải tìm cách thoát khỏi cái nơi vốn tuyệt vời đó. Nhưng cách nào? Với lối viết cố ý “dây dưa”, chuyện nọ xọ chuyện kia, chuyện nghiêm túc xen lẫn chuyện bỡn cợt, chuyện hiện tại lồng ghép chuyện quá vãng..., nếu người đọc tò mò muốn biết Frédéric Beigbeder sẽ bóc mẻ điều gì về vụ 11-9 thì có lẽ thất vọng. Ở đây Beigbeder chủ yếu trình bày một cách nhìn riêng về vụ 11-9. Nhìn từ bên trong, với những giả định, giả định trong vị trí người trong cuộc, giả định trong vai trò là nhà văn (viết về vụ 11-9), Beigbeder đã thành công khi “lôi” được người đọc theo suốt cuộc chạy trốn khỏi tòa tháp đôi.

“Cái mà chúng ta không thể thay đổi thì ít nhất cũng phải lột tả nó” - đó là câu của đạo diễn người Đức Rainer Werner Fassbinder mà Beigbeder lấy làm đề từ trong cuốn 99F, một cuốn sách bán chạy của ông. Nhưng nếu như ở 99F Beigbeder lột tả sự thật trần trụi về ngành quảng cáo thì ở đây ông chủ yếu lột tả về tâm trạng con người trong thảm họa. Chính điều này đã phần nào làm cho Cửa sổ trên tháp đôi vượt thoát khỏi một cuốn tiểu thuyết giải trí thông thường.

T.N.T.

Sách về 11-9: cuộc tìm kiếm tuyệt tác vẫn tiếp tục

Theo dữ liệu của Bowker’s Books in Print - nơi lưu trữ thông tin về sách 135 năm nay, chuyên theo dõi các sách điện tử và sách in xuất bản, phát hành ở Mỹ, 164 tác phẩm văn học đã được thực hiện trong 10 năm qua, trực tiếp hoặc gián tiếp đề cập đến sự kiện 11-9 ở Mỹ.

3.000 người đã mất trong thời gian tương đương với một bộ phim truyện có độ dài trung bình. Vụ tấn công 11-9 đã khiến cả thế giới rúng động và thay đổi cách chúng ta nghĩ về mọi việc quanh mình. Nhưng 10 năm nay, thời gian chưa dài để một tuyệt tác về sự kiện ra đời. Cuộc tìm kiếm nó dường như vẫn tiếp tục. Nhà văn, nhà báo nổi tiếng người Mỹ Norman Mailer từng nói vào năm 2007 rằng cần chờ tới 10 năm nữa để viết về vụ tấn công 11-9 “vì cần phải lâu như vậy để ta hiểu được thấu đáo sự kiện”.

Truyền hình và sân khấu cho tới nay vẫn không đưa ra tác phẩm nào trực tiếp nói về sự kiện 11-9, trong khi cũng chưa có cuốn sách nào về sự kiện này lọt vào tốp các cuốn sách bán chạy nhất, đoạt giải thưởng hay thay đổi suy nghĩ của cả một tập thể. Một số người tin rằng các tay bút đang chịu sự phán xét nặng nề hơn do tính nhạy cảm của chủ đề. Nhưng cũng có người cho rằng thật không công bằng và ngốc nghếch khi chờ đợi một tác phẩm văn học có thể thể hiện được các trải nghiệm quá đa dạng của con người trong sự kiện 11-9.

H.N. (Theo LA Times, BBC, Reuters)