Và cho đến giờ cũng chưa hề có ai tỏ ra mảy may nghi ngờ về khả năng có sự thiên vị của Hội đồng dành cho nhà thơ người Thụy Điển tài năng này.
Đúng ra, ta còn có thể nghi ngờ rằng chính sự thận trọng của Hội đồng về những ứng viên quốc tịch Thụy Điển đã khiến Tomas Tranströmer phải chờ đợi mãi đến bây giờ. Robin Fulton, nhà thơ người Scotland đã dịch thơ của Tranströmer sang tiếng Anh, đã phát biểu: “Việc Tranströmer đoạt giải có thể ít nhiều đoán trước được – đây sự đánh giá đối với công việc của cả đời người. Tranströmer đã quá nổi tiếng rồi, đến mức không còn một nhà thơ nào có thể nổi tiếng hơn thế. Có những tác giả trở nên nổi tiếng sau khi họ đoạt giải Nobel, nhưng Tranströmer thì đã nổi tiếng từ trước”, tờGuardian (1) của Anh đã cho biết như vậy vào ngày 6/10/2011.
Nhận xét về thơ của Tranströmer, rõ ràng là không ai có thẩm quyền hơn Fulton, người vừa là một đồng nghiệp (Fulton cũng là một thi sĩ), vừa là dịch giả và tất nhiên cũng đồng thời là độc giả. Ngôn ngữ trong thơ của Tranströmer được Fulton nhận định là đơn giản, không cầu kỳ, khó dịch như một số nhà thơ khác. Nhưng hình ảnh trong thơ của ông lại luôn mưới mẻ, lạ lẫm, khiến người đọc hết sức bất ngờ và thậm chí còn làm cho họ choáng váng. Và theo Fulton, đó mới chính là điều mà độc giả đòi hỏi ở những nhà thơ.
Xin giới thiệu hai bài thơ dưới đây, được rút từ tập thơ đầu tay của Tranströmer có tựa 17 Dikter(tức “17 bài thơ”), xuất bản từ năm 1954. Bản tiếng Anh do Fulton dịch, được xuất bản bằng tiếng Anh lần đầu vào năm 1987 trong tuyển tập thơ có tên là The Great Enigma (Điều bí ẩn diệu kỳ).
---
The stones
The stones we threw I hear
Fall, glass-clear through the years. In the valley
The confused actions of the moment
Fly screeching from
Treetop to treetop, become silent
In thinner air than the present’s, glide
Like swallows from hilltop
To hilltop until they’ve
Reached the furthest plateaus
Along the frontier of being. There all
Our deeds fall
Glass-clear
With nowhere to fall to
But ourselves.
Những hòn đá
Những hòn đá chúng ta đã ném đi
Tháng năm qua vẫn còn đọng lại
Vụn vỡ tiếng thủy tinh rơi. Trên thung lũng này
Hành động sai lầm của thời điểm ấy
Vụt kêu the thé bay đi
Chao qua những ngọn cây, rồi ngưng bặt
Trong bầu khí mong manh như khói, chúng lướt qua
Như bầy én lượn qua những ngọn đồi
Đến những cao nguyên xa thẳm
Nằm dọc theo chân trời hiện hữu. Ở đó
Những hành động của chúng ta
Như thủy tinh
Vụn vỡ
Chẳng biết rớt vào đâu
Lại về cùng bản ngã.
(Phương Anh dịch từ bản tiếng Anh)
--
Context
Look at the grey tree. The sky has run
Through its fibres down in the earth –
Only a shrunk cloud is left when
The earth has drunk. Stolen space
Is twisted in pleats, twined
To greenery. – The brief moments
Of freedom rise in us, whirl
Through the Parcae and further.
Bối cảnh
Hãy nhìn cái cây màu xám. Bầu trời chạy xuyên
Qua các thớ gỗ xuống tận đất sâu –
Chỉ còn một đám mây tóp teo
Khi mặt đất đã uống đầy thuê thỏa.
Khoảng không bị đánh cắp
Vặn lại thành những đường gấp nếp
Rồi bung thành cành lá tốt tươi.
Những giây phút tự do ngắn ngủi
Vươn lên trong lòng ta, rồi tỏa ra
Cuồng xoay mãi đến Thiên cung vô tận.
(Phương Anh dịch từ bản tiếng Anh)
---
(1) http://www.guardian.co.uk/books/2011/oct/06/nobel-prize-literature-tomas-transtromer
(Theo Tia sáng)
