Hot line

Giỏ hàng (0)

Không cần quá chính xác, mà cần sự công bằng

SGTT.VN - Được một vài tạp chí uy tín về văn chương Anh ngữ xếp vào tốp những ngòi bút mới đáng chờ đợi, Nam Lê (tên thật Lê Hữu Phước Nam, sinh 1979 tại Rạch Giá) là nhà văn gốc Việt thuộc diện ăn khách nhất hiện nay. Tập truyện ngắn Con thuyền của anh đã được dịch ra gần 20 ngôn ngữ, tái bản 25 lần và vừa phát hành tại Việt Nam (do Thiên Nga và Thuần Thục dịch, Nhã Nam và NXB Hội Nhà Văn ấn hành).

Tập truyện Con thuyền có khung cảnh khác nhau đến khó tin, từ thành phố Iowa cho đến Colombia, từ New York đến Hiroshima, từ Tehran đến Úc. Có phải anh tính viết một tuyển tập mà trong đó mỗi câu chuyện từ một địa điểm?

Đầu tiên, tôi không định viết một tuyển tập nào cả; cái này thuộc về công việc của nhà xuất bản. Cách tiếp cận của tôi: luôn tạo cho mỗi truyện ngắn là một thực thể độc lập hoàn toàn. Tôi muốn mỗi truyện đều chứa tất cả những yếu tố tu từ và thẩm mỹ cho trọn vẹn bổn phận của nó. Và vì tôi luôn cảm thấy rằng có quá nhiều thứ phải học để sáng tác truyện ngắn, nên tôi muốn xây dựng mỗi tác phẩm từ một kế hoạch chi tiết khác nhau, để từ đó xuất phát. Vì thế khung cảnh có thể thay đổi từ truyện này sang truyện kia, điều đó không quan trọng bằng sự triển khai cấu trúc, giọng điệu, nhân vật, cốt truyện, phong cách và chủ đề…

Dĩ nhiên, nói cho cùng, quy mô địa lý của những câu chuyện có thể đến từ tính cách thích du lịch của tôi. Tôi đã tự mình đi đây đó khá nhiều. Tôi sinh ra ở Việt Nam, lớn lên ở Úc, hiện nay sống ở Mỹ, rồi từng lêu lổng kha khá ở châu Âu, Nam Mỹ và châu Á.

Vậy thì với anh, đâu là quê hương – câu hỏi thường trực trong tập truyện này?

Đây là một câu hỏi hay và thật sự tôi cũng chưa có một câu trả lời nghiêm túc về điều này. Ít ra thì từ bây giờ, tôi đồng ý với quan điểm rằng quê hương không bắt buộc phải là một địa điểm duy nhất. Tôi muốn nói quê hương chính là con người, nhưng dĩ nhiên còn hơn thế nữa. Đây là trường hợp sự sáo mòn vẫn còn lý lẽ đúng – quê hương là nơi trái tim mình ở đó. Nhưng trái tim là thứ dễ thay đổi, thất thường và hoang dã.

Tác phẩm Con thuyền sau khi chu du qua hơn 15 ngôn ngữ, nay đã có mặt tại Việt Nam. Ảnh: Literary Tourist và TL

Sự sắp xếp những nhân vật trung tâm cũng mang nhiều tham vọng như địa danh của cuốn sách. Từ một thiếu niên chuyên đâm thuê giết mướn ở Columbia cho tới một ca sĩ già ở Manhattan dự định gặp cô con gái từ lâu không liên hệ, rồi những bà mẹ đối mặt với các quyết định đau lòng, anh tìm thấy những tiếng nói này ở đâu vậy?

Tôi tìm ra những giọng nói này ở đâu? Tôi chỉ biết giọng điệu, cách diễn tả, thành ngữ… tất cả đều tạo nên tính xác thực của hoàn cảnh. Tôi thử hết giọng này đến giọng khác và sau đó khi tìm được đúng cái mình cần, khi một giọng điệu đạt khả năng thu hút, phù hợp với câu chuyện được kể, tôi cố gắng giữ chặt lấy nó.

Gần đây, có phải anh đang chuyển ý nghĩ về “văn chương dân tộc”?

Văn học dân tộc là gì? Nó được xác định bởi tác giả hay văn cảnh? Điều này thật khó xác định. Tuy nhiên, có những vấn đề mà nhiều nhà văn và độc giả của từng dân tộc tính đang thắc mắc, ấy là “câu chuyện chung” của họ, thật khó vượt qua. Và cũng không cần vượt qua.

Mối liên hệ giữa tôi với Việt Nam rất phức tạp. Trong một thời gian dài tôi thề rằng sẽ không vướng vào việc viết những câu chuyện về tính dân tộc, về dân nhập cư... Sau đó tôi nhận ra rằng không chỉ tôi đang chống lại những khao khát có thật, mà tôi còn chống lại chính sự phản kháng của mình.

Ngày nay, tôi viết gì hay viết về nơi nào không phải là vấn đề đáng quan tâm, bởi tôi luôn cảm thấy có trách nhiệm với từng câu chuyện. Không cần phải làm cho thật chính xác mà là cho công bằng. Tôi vẫn chưa hiểu mối quan hệ giữa tôi với Việt Nam trong tư cách nhà văn. Tuyển tập này là một khát vọng để minh chứng: tôi càng lúc càng ổn hơn với các băn khoăn này.

HIỀN HOÀ (LƯỢC DỊCH THEO RANDOM HOUSE)