SGTT.VN - Năm 1978, Mozart, cuốn sách đầu tiên viết về Mozart bằng tiếng Việt ra mắt, và ngay tức khắc gây ấn tượng mạnh ở cả làng văn lẫn làng nhạc lúc đó. Cho đến giờ, cuốn sách này vẫn khiến độc giả ngạc nhiên, không chỉ về số lần tái bản và số lượng bản in, mà còn bởi tình yêu kỳ lạ mà tác giả – nhà thơ Bằng Việt dành cho nhà soạn nhạc thiên tài người Áo.
|
Nhà thơ Bằng Việt và bộ sưu tập âm nhạc Mozart. Ảnh: Hi Lam
|
Trong nhà Bằng Việt, có một căn phòng đặc biệt, vừa là chỗ tiếp khách và làm việc, vừa là chốn thư giãn của nhà thơ. Đây là nơi ông cất giữ một bộ sưu tập lớn: tác phẩm của Mozart. Cả trăm băng video, đĩa CD, đĩa than được đặt ở những vị trí thuận tiện, để khi cần, nhà thơ chỉ với tay là đã nhanh chóng đắm chìm vào những giai điệu du dương, trong trẻo. Có những đĩa nhạc xuất hiện ở đây từ rất nhiều năm trước, khi ông bắt đầu mê mẩn Mozart, có những đĩa vừa “đến tay” Bằng Việt. Tức là, phải mấy chục năm trời, ông mới có được bộ sưu tập dày dặn này. Nhìn vào đó cũng hiểu, tình yêu nhà thơ dành cho âm nhạc Mozart khó có thể là một thứ cảm xúc nhất thời, hời hợt.
Nhưng, có điều lạ. Trong thế hệ của Bằng Việt, do hoàn cảnh lịch sử, ở Việt Nam, Beethoven mới được xem là đỉnh cao âm nhạc cổ điển. Bằng Việt đến với Mozart theo cách nào? Nhạc sĩ cười: “Theo một cách, có thể gọi là… sám hối”. Hoá ra, ở tuổi 20, cái tên khiến Bằng Việt “điên đảo” không phải là Mozart, mà chính là Beethoven. Những năm 1960 ấy, một lớp trí thức trẻ được cử sang Liên Xô (cũ) tu nghiệp, trong đó có nhà thơ Bếp lửa. Để khoả lấp những phút nhớ nhà, họ khởi xướng rất nhiều phong trào: học tập, thể thao, nghệ thuật. Rầm rộ hơn cả là phong trào nhạc cổ điển. Đấy cũng chính là lần đầu tiên Bằng Việt được nghe một bản giao hưởng. Ông còn nhớ, đám sinh viên xa nhà “tậu” chung một cái máy quay đĩa cổ lỗ sĩ. Ít tiền, nên mỗi người chỉ mua được một vài đĩa nhạc, cộng lại cũng đến mấy chục đĩa, ngang một bộ sưu tập nhỏ. Được đi du học trong khi cả nước đang sôi sục đấu tranh cách mạng, một cách rất tự nhiên, những bản giao hưởng “nảy lửa” của Beethoven đã đi vào tâm trí của Bằng Việt và các bạn học, như một lời hiệu triệu bằng âm nhạc. Suốt một thời trai trẻ, Bằng Việt say mê cũng như không nhớ nổi mình đã bao nhiêu lần viết về Beethoven. Lúc ấy, trong mắt Bằng Việt, những bản nhạc trong trẻo, êm ái của Mozart thật yếu đuối, “nhỏ bé và tầm thường, chỉ hợp với những thiếu phụ tỉnh lẻ”. Nhà thơ không ngờ, một ngày nào đó, tình yêu âm nhạc lại chuyển hướng khi bất chợt nhận ra, sự hồn hậu, nét thánh thiện trong âm nhạc Mozart có sức mạnh không kém những bản nhạc giông bão.
Năm 1975, nhà xuất bản Văn hoá Thông tin gửi đến Bằng Việt một đơn đặt hàng: viết một cuốn sách về Mozart. Ông nhận lời ngay, dù biết sẽ gặp phải không ít khó khăn. Thời điểm ấy không ai dám tin với nguồn tư liệu ít ỏi về nhạc sĩ thiên tài người Áo, một nhà thơ (chứ không phải một nhạc sĩ) lại có thể hoàn thành được tác phẩm về nhạc sĩ thiên tài này. Nhưng, ông đã làm được, sau một thời gian dài nghiên cứu, đối chiếu các bộ sách về Mozart, và ra nước ngoài tìm thêm tư liệu. Ngày đó, chưa có máy photocopy, hành trang của Bằng Việt luôn là cả nải sổ tay và bút mực để ghi chép. Mozart đã lập hàng loạt kỷ lục về in ấn thời đó. Qua giọng văn mộc mạc, giản dị nhưng chan chứa tình cảm của Bằng Việt, khác hẳn với một cuốn sách nghiên cứu danh nhân thông thường, cuộc đời, sự nghiệp, tư tưởng, và đặc biệt, gốc tích của các bản nhạc, của các nhân vật trong những nhạc kịch nổi tiếng của Mozart khiến người ta phải say mê, rung động. Không phải ai cũng biết Bằng Việt viết về Mozart đâu chỉ với tư cách của một nhà nghiên cứu, mà còn bằng một dòng cảm xúc nồng ấm, gửi gắm nhiều tự sự, và cả sám hối với âm nhạc Mozart.
HƯƠNG LAN
(Nguồn: Sài Gòn Tiếp Thị Online)
