99 Franc (Quảng Cáo)

Khi cuộc đời sao chép quảng cáo...

(99F, Fédéric Beigbeder, Vũ Quang và Nhật An dịch, Tinh văn và NXB Văn Nghệ)

Trước khi trở thành một nhà văn, lại là một nhà văn ăn khách của nền văn học đương đại Pháp, Fédéric Beigbeder (sinh năm 1965) có 10 năm làm việc trong ngành quảng cáo. Bởi vậy mà nhân vật chính của anh trong 99 fờ-răng, anh chàng Octave, nhân viên một hãng quảng cáo của Mỹ, có một nét đặc biệt lôi cuốn độc giả, đó là rất chân thực.

Chuyện đời của Octave được nhìn dưới mọi góc độ, từ nhiều phía khiến nó được bóc ra từng tầng, từng lớp đến tận cùng, không khoan nhượng, không một chút giấu giếm, che đậy. Sự thật ở đó hoàn toàn trần trụi, đến độ đôi khi người đọc có thể đỏ mặt hay cảm giác một cơn ớn lạnh chạy dọc sống lưng. Và cũng đôi lúc cảm thấy một nỗi đau vô hình nhưng có thật - đau vì sự thật - thiết nghĩ đó cũng là một thành công của ngòi bút nhà văn.

Con người trong thế giới hiện đại luôn muốn tự giải phóng, đòi hỏi tự do, công bằng, dân chủ... Nhưng kỳ thực thế giới càng hiện đại, con người càng bị xích xiềng của thế giới ấy trói chặt mà không hay biết - đó là sự mất tự do của cảm nhận cuộc sống bằng chính mọi giác quan và nhận thức của riêng mình. Anh ta không còn tự do trong sự chọn lựa của mình nữa. Khắp nơi, và mọi lúc, quảng cáo đã len vào tâm thức, điều khiển mọi sự ham muốn của anh ta.

"Để đưa loài người vào chế độ nô lệ, quảng cáo đã chọn con đường khơi gợi mềm dẻo, khôn khéo. Đây là chế độ đầu tiên trong lịch sử thống trị của con người với con người, cái chế độ mà ngay cả sự tự do cũng bó tay bất lực. Hơn nữa, chế độ này tạo ra thứ vũ khí cho mình từ sự tự do, và đó là phát kiến vĩ đại nhất của nó”.

Đó là kết cục thảm hại chung của cả thế giới này khi con người ta phần lớn thời gian chìm vào cuộc sống ảo cùng tivi, Internet..., khi dần đi tới chỗ "quảng cáo không sao chép cuộc đời mà là cuộc đời đang sao chép quảng cáo"!

Văn phong của tác phẩm đậm chất hiện đại, khó đọc đối với những độc giả từng say mê văn chương cổ điển. Song, nó lôi cuốn ở phong vị ngang tàng, đôi chút tàn nhẫn, điểm một nụ cười nhếch mép mỉa mai. Thêm nữa, hệ thống triết lý về cuộc đời, về chính trị, quyền lực, tình yêu, cái chết... được đưa ra một cách lộn xộn có chủ đích đan xen giữa những trang miêu tả tâm trạng của nhân vật, giữa những câu thoại tức cười, chắc chắn sẽ khiến người đọc "à” lên thích thú.

Chất hài hước và thói cợt nhả với cuộc đời của Fédéric Beigbeder thể hiện không chỉ trong nội dung cuốn sách mà nằm cả ở trang bìa với cái tên 99 fờ-răng và con số ghi giá bán thật ở đằng sau cuốn sách: cũng "99 fờ-răng"!

Tôi tự hỏi tại sao không phải là 100 fờ-răng? Phải chăng, ngay cả khi đã lột trần bộ mặt của ngành quảng cáo, lên án nó với sự chán ghét cùng cực, Fédéric Beigbeder vẫn không thoát khỏi qui luật của thế giới marketing đầy mánh lới buôn bán đang dần kết liễu những niềm vui sống giản dị của con người?

Nhà sách online Bookbuy mời bạn đón đọc.

THỤY ANH - TTO 15/02/2008