Con Đường Đói Khổ

Dựa trên huyền thoại dân gian yoruba về ABIKU ("con ranh, con lộn" chết đi rồi cứ lại tái sinh vô số kiếp), cuốn tiểu thuyết được kể qua cái nhìn của Azaro, một "con ranh" đã quyết định ở lại trần gian. Suốt cuốn sách là sự tương tác không ngừng giữa "thực tại" và thế giới siêu linh gợi nhớ tới một trong những truyện cổ tích Châu Phi cũng như những truyện kể trong thế kỷ 20 được khởi hứng từ văn học truyền khẩu, chẳng hạn như của nhà văn Amos Tutuola. Rốt cục, huyền thoại về ABIKU hay "con ranh" chết đi và tái sinh vô hạn mang ý hướng như một biểu tượng cho dân tộc Nigeria.

-------

“Cách viết đẹp, kết hợp khả năng tưởng tượng gây cảm động lạ thường! Qua thị kiến của một đứa trẻ, Ben Okri đã dùng sự siêu nhiên và cái hiện thời để truyền đạt đời sống nông dân Nigeria trong một thế giới biến đổi. Đây là một trong những cuốn tiểu thuyết được thực hiện trọn vẹn nhất trong năm nay, nó mang cách viết đặc sắc và cách nhìn sự vật của châu Phi da đen thuộc dòng chủ lưu của tiểu thuyết châu Âu.”

Jeremy Treglowan, Chủ tịch ban thẩm định giải Booker

“Nigeria của Okri hôm trước ngày độc lập là một đất nước nơi ngưòi ta thường hay mộng mơ kỳ lạ và đôi khi có những giấc mơ trọng đại. Azaro, người kể chuyện, là đứa con lộn (spirit child) miễn cưỡng sinh ra và không bao giờ cắt đứt hoàn toàn ràng buộc của cậu với thế giới linh hồn. Các đứa con lộn không ưa “tính khắc nghiệt của sinh tồn, những khao khát không thỏa, những bất công bị che giấu của thế gian, những mê cung của tình yêu”, nhưng Azaro quyết định, lần này phó thác chính mình cho người mẹ buồn phiền và một ông bố công nhân, người luôn ước mơ rằng bằng nghề đấm bốc ông sẽ có đủ tiền để thoát khỏi thế giới của bất công... Theo đó, chúng ta có thể thấy rõ quan điểm của Okri: Cả con đường thậm chí cũng không theo tuyến tính; Mỗi thế hệ khát khao sự hoàn hảo thì bị hủy diệt và công trình của nó cũng bị hủy diệt: thế hệ tiếp theo cần phải khởi đầu từ vết xước đó.

Với một chuỗi hình ảnh gây sửng sốt, Con Đường Đói Khổ được đọc như một tác phẩm thơ sử thi, và nó thực sự đã mang được phương diện thơ sử thi vào văn xuôi, trong khi đa số tiểu thuyết Anh quốc hiện đại dường như bị mất gốc và bị lên án là tệ hại nhất theo nghĩa đen. Okri nhắc nhở chúng ta rằng những vấn đề chính trị không phải lúc nào cũng nhỏ nhen và thủ đoạn... Khi tôi đọc xong cuốn sách và đi ra ngoài, y như thể trên mọi cây cối của Nam London đều có những thiên thần đang ngồi trên đó vậy.”

Linda Gran, tờ Independent on Sunday.

“Thủ pháp nghệ thuật của cuốn tiểu thuyết, một thủ pháp chưa từng có trong văn chương châu Phi trước đó, là thể hiện tính linh hoạt (brio) của sự chuyển động, thông qua chu kỳ của những sự cố thấy trước, tuy vậy, sự biến đổi và hóa thân này vẫn gây kinh ngạc không ngừng. Văn của Okri trong cuốn tiểu thuyết này không hoàn toàn giống bất cứ cuốn sách nào khác của ông, nó được kiểm soát hoặc đúng hơn là được trắc nghiệm với sự cách tân. Đó là một loạt các chuyển động ngắt âm (staccato) sinh động giữa những gì nằm yên lặng và những nhịp hít thở. Đọc nó, khá giống lắng nghe giọng nữ cao với cách tiết chế thanh giọng hoàn hảo, tiếng rung trong trẻo như tiếng đàn violin trầm xuống, tạo hình những đoạn lên cao và giữ nhịp. Bút pháp của Okri có những mảng tối và sáng, nhưng tính phong phú và biên độ của nó xuyên suốt không thể lầm lẫn. Ở đây, đôi khi là tính phong phú của bi kịch, nhưng bi kịch theo nghĩa cổ điển, bi kịch như niềm hoan hỉ.”

Robert Fraser, tờ Independent

"Đây là câu chuyện của đứa con lộn (spirit child), một đứa trẻ luôn xoay xở để giữ một chân trong cõi giới những bóng ma, mặc dù đến cuối truyện, người đọc bị thấm đẫm bởi số lượng mênh mông của mùi, vị và lối dệt cảm xúc của đời thường... Cuốn tiểu thuyết được thuật lại bằng ngôi thứ nhất. Người tường thuật duy trì mối liên lạc của cậu bé với cõi giới của bóng ma qua sự chết đi, không chỉ một lần mà nhiều lần. Cha mẹ đặt cho cậu tên Lazaro để vang vọng lại tên Lazarus trong Kinh Thánh, kẻ trỗi dậy từ cõi chết và luôn làm cha mẹ bất an. Để may mắn, cái tên được làm dịu lại thành Azaro... Cuối cùng Azaro nói rằng, ‘dân tộc của cậu là đứa con lộn, kẻ cứ tiếp tục tái sinh và sau mỗi lần sinh hình thành máu và sự bội tín’. Trong đó có hào quang, nỗi sợ hãi, và sự kinh hoàng của Azaro. Tuổi thơ đầy ảo giác là một phần của sự phát minh khả năng chịu đựng, biến chuyển thành hào quang, trong nỗ lực của nó”.

Angela Carter, tờ Sunday Times

Về tác giả:

Ben Okri, sinh năm 1959 Ở Minna (phía Bắc Nigeria), mẹ thuộc sắc tộc Igbo, cha thuộc sắc tộc Urhobo. Mặc dù trải qua những năm đầu đời ở Anh, nơi cha đang học luật, nhưng ở tuổi lên bảy, Okri đã theo cha mẹ trở về Nigeria. Sau khi học trường Cao đẳng Urhobo (Nigeria), Okri trở lại Anh để lấy bằng Cử nhân về môn văn học so sánh ở Đại học Essex. Làm việc với tư cách là một ký giả, Okri bắt đầu viết tiểu luận và truyện ngắn, xuất bản tiểu thuyết đầu tay Hoa và bóng (Flowers and Shadows, 1980) ở tuổi 21. Ông từng làm phát thanh viên cho Thế giới Vụ của BBC và biên tập viên về thơ cho tạp chí West Africa. Ngoài giải văn học Booker (1991) được trao cho một nhà văn trẻ tuổi nhất trên thế giới, Okri còn được giải văn học khối Thịnh vượng chung cho châu Phi với tập truyện Những sự cố ở đền thờ (Incidents at the Shrine, 1986) và giải Aga Khan của Paris Review về tiểu thuyết.

Okri được coi là một trong những tác giả châu Phi lỗi lạc nhất trong nền văn chương hậu hiện đại và hậu thuộc địa, được sánh với những nhà văn như Salman Rushdie và Gabriel García Márquez. Okri tiêu biểu cho dòng văn chương đặc sắc của Nigeria trong bối cảnh vùng lên của nền văn chương hậu thuộc địa với rất nhiều nhà văn được thế giới ngưõng mộ như D. O. Fagunwa, Wole Soyinka (giải Nobel 1986), Alechi Amadi, Femi Osofisan, Ken Saro-Wiwa,... cùng sự trỗi dậy gần đây của một thế hệ đông đảo những nhà văn trẻ Nigeria tỏa sáng trên văn đàn thế giới nhưAbani, Adiechi, Oyeyemi, Habila,...

 Mời bạn đón đọc.