Trịnh Công Sơn - ngôn ngữ và những ám ảnh nghệ thuật

Trịnh Công Sơn - Ngôn ngữ và những ám ảnh nghệ thuật là tựa tập sách của tác giả Bùi Vĩnh Phúc do NXB Văn Hóa Sài Gòn xuất bản và phát hành ngay ngày 1-4, nhân kỷ niệm lần giỗ thứ 7 của nhạc sĩ tài hoa Trịnh Công Sơn.

Tác giả Bùi Vĩnh Phúc đã tiếp cận chủ yếu ở cõi ngôn từ của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, suy nghiệm và đồng cảm, đến mức gọi đấy là những nỗi ám ảnh, để hình thành công trình này.

Tập sách bắt đầu với một loạt ám ảnh (phần Dẫn vào những ám ảnh nghệ thuật): Ám ảnh chiến tranh, Ám ảnh về sự cô đơn, ánh ảnh về sự phụ rẫy, Ám ảnh về những nhắc nhở của cuộc đời, của thiên nhiên, Ám ảnh về Cuộc-Chia-Tay-Lớn, Ám ảnh thân phận, Ám ảnh từ sự tự mâu thuẫn và giằng xé, Ám ảnh từ sự gắn bó với một người nữ, Ám ảnh về cái vô thường của cuộc đời.

Mỗi ám ảnh là một bài cảm nhận nghệ thuật, người đọc có cảm giác như Bùi Vĩnh Phúc đã chia nhỏ thế giới ngôn từ nghệ thuật của Trịnh Công Sơn ra thành các góc độ riêng để tiếp cận. Những phần tiếp sau đó là: Thời gian nghệ thuật, không gian nghệ thuật, Nghệ thuật ngôn ngữ. Trong đó, đáng kể nhất là những phân tích về thời gian nghệ thuật của Trịnh Công Sơn. Bùi Vĩnh Phúc đã suy nghiệm nhiều để hệ thống các yếu tố thời gian nghệ thuật trong ca từ âm nhạc của Trịnh Công Sơn thành những mảng màu riêng để đắm mình trong ấy: Thời gian phai tàn, Thời gian tiếc nuối, Thời gian trông ngóng, Thời gian hướng vọng thiên thu, Thời gian thực tại.

Phần phân tích các nghệ thuật ngôn từ, tác giả chi tiết hóa đến chỉ ra cả biện pháp tu từ, khiến cho người đọc có cảm giác “hiểu Trịnh Công Sơn như thế này thì không còn gì để hiểu nữa”. Dù sao, đó cũng là cách nhìn nhận của Bùi Vĩnh Phúc về Trịnh Công Sơn. Ông viết: “Trên và trước, người nhạc sĩ đó lại chính là một thi sĩ tự trong bản chất và trong cách thế sai sử ngôn ngữ của mình. Và chính là từ những dòng ca từ tuyệt đẹp pha lẫn những nét đau đớn xót xa và rất lạ lùng của Trịnh Công Sơn mà cuộc đời này đã mở ra chứa chan những điều tuyệt mộng và bi thiết trước mắt nhìn của chúng ta, những người nghe anh”.

Theo lời tác giả Bùi Vĩnh Phúc tâm sự, tập sách này lẽ ra xuất hiện trước đây khoảng ba năm, nhưng mãi đến 1-4 năm nay mới ra mắt bạn đọc Việt Nam, “vì tôi muốn giữ no cho riêng mình trong mấy năm”, Bùi Vĩnh Phúc nói về cái lý do cũng rất đặc biệt như vậy.

LAM ĐIỀN - TTO